افرادی که تجربه رانندگی طولانی مدت در بزرگراه‌ و جاده‌ها را دارند، به خوبی می‌دانند که فشردن پدال گاز برای طولانی مدت تا چه میزان خسته کننده است. وجود سیستمی که بتواند سرعت را برای مدتی طولانی تثبیت کند و راننده را از فشردن دائمی پدال گاز برهاند، خواسته همیشگی رانندگان بوده است. البته این سیستم مدت‌ها پیش اختراع شده است که آن را به نام کروز کنترل می‌شناسند.

کروز کنترل یا سیستم تثبیت سرعت در ابتدا یک آپشن مجلل برای خودروهای لوکس همچون محصولات کادیلاک و مرسدس بنز بود. توسعه آن به همراه قابلیت‌های ایمنی منحصر به فرد، سبب شد تا سایر خودروسازان نیز از آن در اتومبیل‌های خود بهره ببرند. بنابراین امروزه می‌بینیم که حتی خودروهای ایرانی مثل رانا پلاس و سورن پلاس نیز به سیستم تثبیت سرعت مجهز شده‌اند.

تاریخچه کروز کنترل

ایده مفهومی کروز کنترل یا سیستم تثبیت سرعت طی دوران انقلاب صنعتی معرفی شد. با این حال نخستین خودروهای مجهز به این سیستم در سال 1940 یعنی نیم قرن پس از ابداع نخستین خودروها پدیدار شدند. محصولات برندهای لوکس آمریکایی یعنی کرایسلر و کادیلاک، نخستین استفاده کنندگان از آن بودند.

نحوه استفاده از سیستم تثبیت سرعت تا دهه 1990 میلادی به صورت مکانیکی باقی ماند. اما در این دهه خودروسازان سیستم‌های کروز کنترل مدرن را معرفی کردند. این سیستم‌ها فعالیت خود را به صورت الکترونیکی و با استفاده از سنسورهای تشخیص فاصله انجام می‌دادند.

این سیستم به نام کروز کنترل تطبیقی شهرت یافت و در حال حاضر به عنوان آپشن خودروهای میان‌رده و لوکس مشاهده می‌شود. درواقع مدل ساده آن یک آپشن رفاهی است اما مدل تطبیقی یک آپشن ایمنی نیز به حساب می‌آید.

کروز کنترل ساده

کروز کنترل انواع مختلفی دارد. نوع اولیه و ساده آن در بسیاری از خودروهای اقتصادی نصب می‌شود. عملکرد این سیستم ساده است. شما بایستی سرعت را با استفاده از دکمه‌های آن که معمولا روی فرمان نصب شده‌اند، تنظیم کنید.

سپس سیستم تثبیت سرعت را فعال کنید تا بدون نیاز به فشردن پدال گاز، سرعت خودرو روی محدوده از پیش تنظیم شده قرار گیرد. در خودروهای اتوماتیک، وظیفه تعویض دنده نیز بر عهده این سیستم قرار دارد اما در خودروهای دنده‌ای، راننده بایستی در صورت لزوم تعویض دنده را انجام دهد.

کروز کنترل تطبیقی

نسل جدید سیستم‌های تثبیت سرعت، کروز کنترل تطبیقی نام دارند. همان‌طور که از نامش مشخص است، می‌تواند سرعت خودرو را هنگام حرکت و بدون دخالت کاربر تغییر دهد. این سیستم به انبوهی از سنسورها و رادارها متکی است که فضای اطراف خودرو را به طور دائم مورد پایش قرار می‌دهند.

در صورتی که خودرو جلویی شما سرعتش را کم کند، این سیستم نیز به صورت اتوماتیک سرعت خودرو را کاهش خواهد داد. همان‌طور که در قسمت‌های قبل شرح دادیم، کروز کنترل تطبیقی علاوه بر رفاه، ایمنی را نیز برای سرنشینان خودرو به همراه دارد.

نحوه عملکرد سیستم تثبیت سرعت

کروز کنترل‌های نخستین از نوع مکانیکی بودند که وظیفه آن‌ها تنظیم و هدایت دریچه گاز بود اما تمامی کروز کنترل‌های امروزی اعم از ساده یا تطبیقی از نوع الکترونیکی هستند. سیستم‌های تثبیت سرعت امروزی در واقع یک برنامه نرم افزاری در واحد کنترل خودرو یا ECU هستند.

هنگامی که راننده دکمه فعال سازی کروز کنترل را فشار می‌دهد، دریچه گاز بر عهده واحد تثبیت سرعت قرار می‌گیرد. در واقع سیستم تثبیت سرعت با تعیین میزان هوا و سوخت ورودی به موتور، میزان فشردن پدال گاز را تعیین می‌کند.

سیستم‌های کروز کنترل امروزی بایستی محاسبات پیچیده‌ای را برای حفظ سرعت خودرو انجام دهند تا در تمامی اوقات سرعت خودرو روی محدوده خاصی باقی بماند. البته در هر زمان که راننده پدال ترمز را فشار دهد، سیستم تثبیت سرعت از مدار خارج می‌شود تا راننده خودش سرعت خودرو را با پدال گاز تنظیم کند.

مزایا و معایب کروز کنترل

بزرگترین مزیت سیستم تثبیت سرعت کاهش مصرف سوخت و افزایش راندمان خودرو است. در واقع نگه داشتن سرعت خودرو روی یک محدوده ثابت در بلندمدت، موجب می‌شود تا استهلاک قطعات پیشرانه نیز کاهش یابد. مزیت دیگر استفاده از این سیستم، کاهش خستگی راننده است چرا که او نیازی به فشردن پدال گاز برای طولانی مدت نخواهد داشت.

در سوی دیگر خودروهای مجهز به کروز کنترل تطبیقی، ایمنی را برای سرنشینان خودرو و دیگران به همراه خواهند آورد. این سیستم باعث می‌شود تا فاصله ایمن میان خودرو شما و دیگر اتومبیل‌ها همواره حفظ شود و شانس وقوع تصادفات به میزان قابل توجهی کاهش یابد.

بزرگترین عیب کروز کنترل، افزایش میزان حواس پرتی و خواب آلودگی راننده است. به همین دلیل حتی نسخه‌های پیشرفته آن همواره از راننده می‌خواهند تا دستان خود را روی فرمان نگه دارد. همچنین انواع ساده و ارزان سیستم تثبیت سرعت که در خودروهای اقتصادی نصب می‌شوند، عملکرد مناسبی هنگام عبور از جاده‌های پر فراز و نشیب ندارند.

آیا کروز کنترل همیشه قابل استفاده است؟

تا اینجا متوجه شدیم که کروز کنترل چه در نوع ساده و چه در نوع پیشرفته، یک آپشن کاربردی و مفید است. با این حال راننده نمی‌تواند از این سیستم در تمامی اوقات استفاده کند. نخست آن که اکثر آن‌ها در سرعت‌های کمتر از 60 کیلومتر بر ساعت قابل استفاده نیستند، در نتیجه نمی‌توانید از این آپشن در شهرها استفاده کنید.

مشکل دیگر این سیستم به عدم امکان استفاده آن در جاده‌های کوهستانی و خطرناک مربوط می‌شود. این جاده‌ها با ترکیبی از پیچ‌ها، فراز و نشیب‌ها و ترافیک غیرعادی مواجه هستند. بنابراین استفاده از سیستم تثبیت سرعت در این جاده‌ها مفید نخواهد بود. در واقع شما به صورت لحظه‌ای با تغییر سرعت، جهت جاده، ترافیک و شیب مواجه هستید، بدین ترتیب این سیستم در این لحظات به کار شما نخواهد آمد.

موضوع دیگر به نحوه نصب آن مربوط می‌شود. برخی از خودروها قابلیت بهره‌مندی از کروز کنترل را دارند و افزودن کدها به کامپیوتر خودرو امکان پذیر است. با این حال در دیگر خودروها نصب این سیستم به راحتی امکان‌پذیر نیست. به همین دلیل اگر مایل هستید تا روی اتومبیل خود این سیستم را به صورت افترمارکت نصب کنید، این آپشن را از فروشنده معتبر خریداری کنید و نصب آن را برعهده یک متخصص بگذارید.

سوالات متداول: